Το χωριό Μεσόγη βρίσκεται στην επαρχία Πάφου, τρία χιλιόμετρα στα βόρεια της ομώνυμης πρωτεύουσας, στον κύριο δρόμο Πάφου – Πόλεως Χρυσοχούς.
Για την προέλευση του ονόματος υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Ότι προέρχεται από το συγκεκομμένο Μεσαορία (Μεσ-όρη άρα Μεσόη), δηλαδή στο μέσο δυο βουνών ή ότι βρίσκεται στο μέσο δύο άλλων οικισμών (γη στο μέσο άρα Μεσόγη), της Τρεμιθούσας στα δυτικά και του Μέσα Χωριού στα ανατολικά. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο παρελθόν διοικητικό, συγκοινωνιακό και εκπαιδευτικό κέντρο των άλλων δυο. Μια έρευνά μου στους μεσαιωνικούς χάρτες της Κύπρου τείνει να δείξει ότι η Μεσόγη δεν υπήρχε ως οικισμός το Μεσαίωνα. Στη σημερινή περίπου θέση της, όμως, φαίνεται ότι υπήρχαν δύο οικισμοί με το όνομα Curia και Stefano, πιθανώς Άγιος Στέφανος.
Το χωριό είναι κτισμένο σε μια πλαγιά μιας χαμηλής λοφοσειράς με κλίση προς την πεδιάδα της Πάφου, με πανοραμική θέα προς τη θάλασσα. Στα βορειοανατολικά του χωριού το υψόμετρο φτάνει τα 500 μέτρα, ο οικισμός είναι κτισμένος στα 300 μέτρα, ενώ στις νοτιότερες άκρες του χωριού το υψόμετρο χαμηλώνει στα 140 μέτρα. Υπάρχει υπόνοια ότι στα αρχικά χρόνια το χωριό ήταν κτισμένο νοτιότερα, όπου βρέθηκαν κατάλοιπα νεκροταφείου και όπου υπάρχουν σχετικά τοπωνύμια και το «Κάτω Χωριό».
Για ορισμένους λόγους, πιθανώς αμυντικούς, το χωριό μετακινήθηκε στα βόρεια στις πλαγιές του βουνού ώστε να αμύνεται καλύτερα σε περιπτώσεις επιδρομών. Αρκετούς αιώνες μετά (Αγγλοκρατία) το χωριό άρχισε πάλι να επεκτείνεται προς τα νότια πάνω ή πλησίον στο οδικό άξονα Κτήματος-Πόλεως Χρυσοχούς.
Καλαθοπλεκτική
Γυναίκες του χωριού ασχολούνται επίσης με την υφαντική (σε βούφες) και την κεντητική. Σε λιγότερο βαθμό παραγόταν επίσης σάρωθρα και σκαμνιά από αναθρήκες που αφθονούν αυτοφυείς στην περιοχή του χωριού. Στην περιοχή του χωριού υπάρχουν οι παλιές εκκλησίες της Παναγίας της Ελεούσας ή Χρυσομεσογιώτισσας που βρίσκεται στο Κάτω Χωριό (πράγμα που βεβαιώνει ότι το παλιό χωριό παλαιά ήταν κτισμένο νοτιότερα – Κάτω Χωριό και τα παρεκκλήσια της Αγίας Ελένης, της Φανερωμένης, της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Επιφανείου στα βόρεια. Πρόσφατα έχει κτισθεί ο επιφανής και μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Βαρνάβα.
ΠΗΓΗ